sexta-feira, 12 de maio de 2017

Nomeasaun ba Tribunal Rekursu timoroan hamosu krizi entre PR ho Parlamentu

Nomeasaun hosi prezidente foun ba Tribunal Rekursu no renovasaun hosi mandatu ba prokurador-jeral timoroan nian hamosu ona krizi foun ida entre Prezidente timoroan ho Parlamentu, ho deputadu sira aprova rezolusaun sira hasoru desizaun sira ne'e.

Deputadu sira lakohi ratifika nomeasaun hodi akuza xefe Estadu, Taur Matan Ruak, halo "tentativa hodi influensia polítiku" hosi Prezidente eleitu, Francisco Guterres Lu Olo, ne'ebé sei simu pose iha loron 20 nia laran.

Prezidente Repúblika hatán ona katak desizaun hanesan "tentativa ida hodi halo lakon estabilidade iha área Justisa", haktuir hosi komunikadu ida ne'ebé Prezidénsia fó sai iha loron-kuarta ne'e.

Taur Matan Ruak "afirma fali sentralidade hosi prinsípiu independénsia judisial nian hodi regula funsionamentu hosi instituisaun demokrátiku sira no konfiansa iha atór judisial sira hodi, hanesan iha okaziaun sira seluk, rezisti ba presaun externu sira no kontinua hanesan baibain kaer nia funsaun hodi administra Justisa hodi povu nia naran".

Xefe Estadu konsidera "fundamental apoia instituisaun judisial sira, liuliu, hasoru tentativa hosi instrumentalizasaun partidáriu", liuliu bainhira iha Rekursu iha fiskalizasaun hosi konstitusionalidade hosi diploma oioin, prepara kandidatura sira ba lejislativu sira, no hala'o daudaun prosesu judisial oioin.

Rezolusaun rua ne'ebé maka aprova hosi partidu boot rua timoroan nian, Congresso Nacional de Reconstrução Timorense (CNRT) ho Frente Revolucionária do Timor-Leste Independente (Fretilin) ho votu sira kontra hosi deputadu CNRT Vicente da Silva Guterres no hosi bankada Partidu Demokrátiku (PD).

Deputadu sira defende nia desizaun hodi refere katak Konstituisaun hatete katak nomeasaun hosi prezidente Supremu Tribunal Justisa (STJ) tenki ratifika hosi Parlamentu Nasional, situasaun ne'ebé sira konsidera adekuadu tanba Rekursu kumpri agora daudaun funsaun sira hosi STJ.

Rezolusaun konsidera desizaun rua hosi xefe Estadu, antes loron 30 hakotu nia mandatu, hanesan "tentativa hodi hala'o kondisionamentu polítiku hosi kbiit sira hosi Prezidente Repúblika eleitu nian".

Tanba ne'e sira konsidera "tuir polítika no étika hanesan la adekuadu nomeasaun hosi prezidente Tribunal Rekursu nian (…) loron balun antes Prezidente Repúblika foun simu pose" no sira defende katak "la kumpri formalizmu sira legal ne'ebé impostu ba nomeasaun" hosi Deolindo dos Santos hodi troka Guilhermino da Silva ne'ebé demiti tanba motivu sira saúde nian.

Iha rezolusaun daruak, deputadu sira husu "demiti lalais" José da Costa Ximenes, ne'ebé nia mandatu nu'udar prokurador-jeral renova ona hosi xefe Estadu iha loron 28 Abril liubá, tanba sira konsidera katak "laiha kondisaun objetivu sira ba nomeasaun ba kargu".

Deputadu sira refere katak Governu "laiha tempu útil hodi ko'alia kona-ba nomeasaun", prosesu ne'ebé sira konsidera "ezijénsia prosedimental préviu ba nomeasaun ka renovasaun" hosi nia mandatu.

Sira konsidera mós kata Informasaun Anual relasionadu ho 2016 ne'ebé maka prokurador-jeral aprezenta ona ba Parlamentu "hatudu katak nia mandatu dahuluk nu'udar PGR karakteriza hosi asaun inkonstitusionalidade sira no ilegalidade todan sira".

La'ós ba dala uluk maka kestaun ratifikasaun hosi prezidente Tribunal Rekursu nian to'o iha debate iha plenáriu tanba iha 2015 deputadu sira hala'o ona debate barak kona-ba proposta la ratifika hosi nomeasaun ba prezidente, iha tempu ne'ebá, Guilhermino da Silva nian.

Debate ne'e halo iha momentu ida tensaun nian entre justisa ho parlamentu ne'ebé la to'o hodi hetan vota ba rezolusaun, iha parte tanba debate halo kleur tebes hafoin tomada pose nian.

SAPO TL ho Lusa

Publicada por Timor Agora

Nenhum comentário:

Postar um comentário