Movimentu Kondena Hahalok Violensia
Bazeia ba Jeneru (MKHVBJ) no igreja sente triste ho aktu violensia seksual no
omisidio hasoru feto ne’ebe akontese foin lalais iha fatin ne’ebe diferente e
sira kondena maka’as hahalok ida ne’e.
Hanesan publiku hatene ona, katak iha
fulan Julhu nia laran komunidade (peskador ida) hetan tan mate isin feto ida
iha area Hera nian ho kondisaun la ho roupa.
Enkuantu kazu rua seluk : ida akontese
iha Suai, munisipio Covalima, iha ne’ebe feto klosan ida hetan nia mate isin
iha du’ut laran tanba nia doben rasik mak oho, no ida seluk iha regiaun
administrative especial Oe-Cusse –Ambeno, estudante feto ida hetan violasaun
seksual husi nia namoradu ho nia kolega nain hitu (7).
Porta voz MKHVBJ, Teresa Verdial de
Araujo hateten Timor–Leste iha leis ne’ebe diak no asina ona tratados
internasional, hanesan Konvensaun ba Eleminasaun Diskriminasaun oi-oin Hasoru
Feto (CEDAW) no Konvensaun Direitu Labarik (KDL) hodi proteze feto sira, maibe
feto kontinua la seguru.
“Triste bo’ot tanba violensia bazeia ba
jeneru kontinua akontese, liu –liu hasoru feto no labarik sira iha ita nia
rain,” nia preokupa, bainhira koalia iha konferensia imprensa iha salaun ALFeLa
Vila-verde, Dili.
Kona ba vitima (feto) ne’ebe hetan nia
mate isin iha tasi area Hera nian, nia dehan governu halot ona nia mate isin
iha semiteriu Kakaulidun.
Enkuantu suspeitu ba kazu omisidio iha
Suai polisia kaer tiha ona no agora iha hela prosesu investigasaun.
Ba kazu iha Oe-Cusse, nia hateten agora
dadaun vitima iha hela tratamentu tanba hetan kanek todan iha ulun, hasan tohar
no polisia kaptura tiha ona suspeitu sira.
Ho akontesementu hirak ne’e, movimentu
husu autor tribunais no ministerio publiku atu tau prioridade ba kazu hirak
ne’e no aselera prosesu investigasaun, nune’e bele prevene labele repete tan no
familia vitima sira hetan duni justisa ne’ebe justu.
Entretantu tuir dadus husi organizasaun
Asistensia Legal ba Feto no Labarik (ALFeLa) tinan 2010 to’o June 2016, konsege
foo ona akompanhamentu legal ba kazu violensia hasoru feto no labarik hamutuk
518, kompostu husi 237 kazu abuzu seksual no 281 violasaun seksual.
Husi kazu 518 ne’e, 40% mak hetan ona
desizaun final husi tribunal, enkuantu 60% sei iha prosesu legal.
Iha sorin seluk, reprezentante husi
Igreja Katolika, Pe. Juvito Rego konsidera ne’e problema seriu no presiza halo
identifikasaun ba kauza, nune’e bele kombate.
“Ita presiza identifika nia abut,” nia
hateten.
Tuir nia, ema sira ne’ebe halo aktu
violensia hirak ne’e tanba lakon ona konsiensia pekadu, sira hanoin hahalok
sira ne’e la’os sala.
“Tenke lei konvensional mak organiza ema
sira ne’e ba prizaun Becora no Gleno, e labele husik deit,” nia koalia ho
seriu.
Alende ne’e, nia mos sujere ba
organizasaun feto sira atu halo sosializasaun no aprosimasaun ba mane sira,
tanba mane mak violentu.
Entretantu reprezentante husi Igreja
Hosana, Pe. Domingos Alves hateten atu prevene aktu violensia hasoru feto, iha
asuntu lima mak presiza fo atensaun no haforsa.
Nia dehan, asuntu lima ne’e mak hanesan
haforsa familia, edukasaun formal, governu tenke taka situs pornografia no
igreja mos presiza integra informasaun sira iha dotrina.
“Review fila fali kurikulum eskola nian,
tenke hatama mos informasaun balun kona ba seksual livre no esplika lolos ba
estudante sira,” nia sujere.
Iha parte seluk Vise Prezidente Rede
Feto Timor-Leste, Alzira Reis preokupa tebes ho situasaun ida ne’e, tanba
violensia hasoru feto husi loron ba loron aumenta.
“Husu ba polisia unidade patrulamentu
atu halo patrulha ba fatin publiku sira ne’ebe iha potensia akontese violensia
hasoru feto,” nia sujere.
Organizasaun feto kondena maka’as aktu
ida ne’e, tanba ne’e husu ba autoridade judicial sira atu fo pena ne’ebe todan
ba suspeitu sira ne’e.
The Dili Weekly
Publicada por TIMOR AGORA
Litoral Centro – Comunicação e Imagem
_____________________
INFORMAÇÃO SEM FRONTEIRAS!
Nenhum comentário:
Postar um comentário