quinta-feira, 28 de julho de 2016

Timor-Leste haktuir kona-ba tulun hosi Portugal ba reintrodusaun no konsolidasaun dalen portugés

Visi-ministra Edukasaun, Dulce de Jesus Soares ohin haktuir kona-ba Portugal ninia apoiu ba iha dezafiu hosi reintrodusaun no konsolidasaun dalen portugés iha Timor-Leste.

“Relasaun forte ida ne’e refleta ba implementasaun hosi projetu koperasaun oioin, liu-liu hosi Projeto de Reintrodução da Língua Portuguesa (PRLP), Projeto de Consolidação da Língua Portuguesa (PCLP) no Projeto de Formação Inicial e Contínua de Professores (PFICP)”, nia dehan.

Dulce de Jesus Soares ko’alia lia hirak ne’e durante sorumutu boasvindas ba grupu profesór portugés 27 ne’ebé to’o ona iha Timor-Leste, bazeia ba projetu Formar Mais, hanesan inisiativa hosi apoiu portugés ba formasaun kontínua dosente timor-oan nian sira.

"Projetu Formar Mais mosu hosi vontade polítika komun ida. Hosi parte seluk, moris hosi Governu Timor-Leste ninia vontade hodi kontinua konta nafatin ho Portugal ninia apoiu, bazeia ba Cooperação Portuguesa ne’ebé hakarak fó nafatin apoiu atu harii hikas ami-ninia sistema edukativu", dehan.

Dulce Soares dehan katak esforsu kona-ba lian portugés iha Timor-Leste halo parte ba iha objetivu ida ne’ebé bot hosi “implementasaun modelu dezenvolvimentu sustentável ida”, konsolidasaun hosi instituisaun nasaun nian nomós promosaun hosi partisipasaun jerasaun foun sira nian.

Iha kapítulu Edukasaun, "dezafiu bot” maka harii hikas sistema edukativu hothotu, maski iha inisiu, kontinua hasoru nafatin “kontranjimentu no lakuna oioin”.

Númeru matríkula no infraestrutura ne’ebé ladun barak nomós taxa hosi estudante ne’ebé abandona eskola aumenta maka sai hanesan dezafiu “hosi kualifikasaun dosente ne’ebé inadekuada ka lato’o, la’os ba de’it iha domíniu lian ofisiál, maibé mos tanba nivel sinetífika ho pedagójiku”, nia hatutan.

Grupu dosente ne’ebé ohin hetan simu iha Dili, profesór 11 maka sei asumi funsaun ba iha 3.º siklu ensinu báziku no 15 sei hanorin disiplina oioin hosi ensinu sekundária jerál, tanba Timor-Leste maka selu 75% kustu hosi haruka profesór sira ne’e mai.

Dosente sira ne’ebé halo parte iha asaun formasaun iha Universidade de Aveiro nomós sesaun barak iha Instituto Camões, sei hala’o kanar iha Timor-Leste ba artikulasaun ho Instituto Nacional de Formação de Docentes e Profissionais da Educação (Infordepe).

Tuir visi-ministra, sira barak maka uluk mai ona Timor-Leste, no ida ne’e “fó nosaun espesifisidade bot ida katak serbisu no moris” iha nasaun, “ne’ebé ho realidade oinseluk ho Portugal”.

Nia mos husu profesór sira ne’e ninia komprensaun “ba problema hirak ne’ebé sei mosu”, liu-liu hanean halao pagamentu tarde ba saláriu, maibé garante katak ninia ministériu “sei halo buat hotu atu ida ne’e sei laakontese”.

"Ha’u garante katak ministériu ne’e sei loke no pronto atu ajuda rezolve problema hothotu ne’ebé sei mosu. Maibé, ha’u ezizi atu iha kompromisu maka’as, dedikasaun, profesionalismu no kbi’it hosi imi idaidak”, dehan.

Projetu Formar Mais ne’e hanesan rezultadu hosi parseria entre Ministério da Educação de Timor-Leste, liu hosi Infordepe, Ministério dos Negócios Estrangeiros de Portugal, liu hosi Instituto Camões, ho Universidade de Aveiro.

Deolindo Araújo, prezidente Infordepe, haktuir hikas katak, hanesan fó kontinuidade ba projetu koperasaun uluk, liu-liu ba iha Projeto de Formação Inicial e Contínua de Professores (PFICP), ne’ebé termina ona iha dezembru 2014, maka Formar Mais iha objetivu atu halo “konsolidasaun ba sistema edukativu Timor-Leste nian” liu hosi “formasaun akadémika no profesionál ba dosente nomós profesionál edukativu”.

Tuir Ministériu Edukasaun, projetu ne’e sei “kontinua apoia nafatin rekonstrusaun hosi sistema edukativu timor-oan nian nomós ba iha konsolidasaun hosi uza lian portugés hanesan instrument hodi hanorin, akizisaun nomós asesu ba iha koñesimentu”.

Profesór sira ne’e sei aloka bá iha munisípiu Timor-Leste nian hotu, bazeia ba projetu ne’ebé sei hodurasaun to’o 2018.

SAPO TL ho Lusa

Publicada por TIMOR AGORA

Nenhum comentário:

Postar um comentário